به نقل از «جام جم آنلاین»

زهکشی، قوت بخش اقتصاد کشاورزی گلستان است

تاریخ انتشار: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۲۰۲۹۸

به گزارش جام جم آنلاین از گرگان ، زهکشی اراضی، فراهم کردن محیطی مناسب برای رشد ریشه گیاه از لحاظ تهویه و شوری است و به نوعی خارج شدن طبیعی یا مصنوعی آب مازاد از یک منطقه محسوب می شود که راندمان تولید را افزایش می دهد.

با توجه به اینکه ۳۸ درصد از اشتغال مستقیم ساکنان مردم گلستان از طریق کشاورزی است، پوشش اراضی شوره زار و ماندابی گلستان علاوه بر اصلاح خاک، خودکفایی در تولید، جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها و اشتغال پایدار را رقم می زند که از این حیث بسیار حائز اهمیت است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

«محسن برزعلی» مدیر طرح زهکشی اراضی اولویت دار گلستان می گوید: از مجموع ۲۸۰ هزار هکتار از اراضی اولویت دار طرح زهکشی، در حال حاضر از ۴۲ هزار هکتار اراضی ناحیه یک این طرح، عملیات اجرایی ۳۵ هزار هکتار در سطح شهرستان های آق قلا ، بندرترکمن و گمیشان در حال انجام است که تا کنون ۵۵ درصد پیشرفت داشته است.

در مورد طرح زهکشی اراضی اولویت دار استان توضیح دهید.

 طرح زهکشی اراضی اولویت دار یکی از طرح های بزرگ استان است که مطالعات آن به سال ۸۵ بر می گردد. در  مطالعات اولیه مشخص شد که سطحی به مساحت ۴۵۰ هزار هکتار از اراضی استان نیازمند زهکشی بوده که مشکل ۲۸۰ هزار هکتار آن حاد است.

کل منطقه طرح به سه قسمت تقسیم بندی شد و با توجه به شرایط منطقه این طرح را در سه سطح مختلف تعریف کردیم که در سطح نخست اصلاح سازه های موجود و لایروبی زهکشی ها در منطقه به عنوان مُسکن اولیه در اولویت عملیات اجرائی اقدامات قرار گرفت.

در ادامه، اهداف میان مدت مورد توجه قرار گرفت که نیازمند اقدامات پایدار بود. احداث سازه های آشغال گیر و رسوب گیر، احداث زهکش های درجه یک و درجه دو و اصلاح و تکمیل ایستگاه های پمپاژ در دستور کار قرار گرفت.

این طرح از چه سالی آغاز و تا کنون چه اقداماتی انجام شده است؟

طرح زهکشی و عملیات اجرایی آن از سال ۸۹ شروع شد که تا کنون در قالب طرح زهکشی نسبت به احداث زهکش اصلی اورکت حاجی و بصیرآباد بطول53 کیلومتر، زهکش پنج پیکر 5 کیلومتر، زهکش درجه دو84 کیلومتر، خاکریزی جاده سرویس 83کیلومتر، توونان ریزی جاده سرویس 15کیلومتر، سازه اجرا شده اصلی 16سازه، تعداد سازه فرعی134 سازه، اجرای آشغالگیر زیارت و آشغالگیر انجیراب با پیشرفت 100 درصد تکمیل و آماده بهره برداری، رسوبگیر گرمابدشت پیشرفت 60 درصد در سطح  23 هکتار،احداث کانال رابط بین قره‌سو و گرگانرود(کانال انجیراب) با پیشرفت 25 درصد، تکمیل سد کوچک مخزنی سیجوال با پیشرفت 100  درصد تا تراز 6 متر (40 هکتاری با حجم یک و نیم میلیون مترمکعب)- آماده بهره برداری، لایروبی بازه‎های بحرانی رودخانه‎های منطقه در قالب طرح زهکشی  بطول 179 کیلومتر، در قالب این طرح انجام شده است.

همچنین با عنایت به اهمیت لایروبی زهکش های موجود و مهمترین زهکش های طبیعی منطقه که در محدوده گرگانرود و قره سو  قرار دارند، در دستور کار قرار گرفت و عملیات لایروبی بخش از آن در قالب طرح زهکشی انجام شده است.

کل محدوده ای که مشکل حاد زهکشی دارد به سه ناحیه با مساحت های ۴۲ هزار هکتار، ۷۸ هزار هکتار و ۱۶۰ هزار هکتار  تقسیم بندی شده است. در ناحیه یک بدلیل بالابودن سطح آب زیرزمینی، نفوذ پدیری کم خاک و متاثر بودن از دو زهکش طبیعی(رودخانه گرگانرود و قره سو) سطح آب زیر زمینی بالا بوده که این عوامل باعث شده تا در اولویت اول زهکشی قرار بگیرد. در ناحیه دو، موضوع بالا بودن سطح آب کمرنگ تر بوده و مسئله اصلاح خاک شور و لب شور مطرح است.

با اجرایی شدن طرح زهکشی چه مشکلاتی برطرف می شود و چرا انجام این طرح دارای اهمیت است؟

هدف از طرح زهکشی رفع آبگرفتگی اراضی و اصلاح خاک است. در گلستان 540 هزار هکتار اراضی کشاورزی وجود دارد که از این مساحت ۲۴ درصد اراضی، آبی و ۷۶ درصد دیم است. با توجه به محدودیت های منابع آبی در استان(حجم کل منابع آبی استان حدود 5/2 میلیارد متر مکعب)، نمی‌توان بیش از حد از این منابع برداشت کرد که در این شرایط راهکار پیشنهادی، استفاده حداکثر از نزولات جوی است.

عملیات اجرایی این طرح در چه مساحتی انجام شده است؟و  اعتبار مورد نیاز برای کل طرح را بفرمایید.

مساحت ۲۸۰ هکتاری که مشکل حاد زهکشی دارد به دو سطح کلی ۱۶۰ و ۱۲۰ هزار هکتاری تقسیم بندی شده است که متولی مساحت بیشتر جهاد کشاورزی و متولی سطح دیگر آب منطقه ای است. در محدوده ۴۲ هزار هکتاری که عملیات اجرایی آن آغاز شده ۴۵ درصد پیشرفت داشته است.

نیاز اعتباری برای تکمیل کلیه مولفه های طرح در سطح ۱۲۰ هزار هکتاری، حدود 2000 میلیارد تومان است.

عملیات اجرایی طرح زهکشی در سطحی به مساحت ۳۵ هزار هکتار در حال انجام که تا کنون ۵۵ درصد پیشرفت داشته است.

میزان اعتباری که برای این طرح مصوب شده بود ۲۸۰ میلیارد تومان بوده که ۲۱۱ میلیارد تومان آن تخصیص پیدا کرده و تا امروز 202 میلیارد تومان هزینه شده است.

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: زهکشی آب منطقه ای استان گلستان اراضی اولویت دار عملیات اجرایی میلیارد تومان انجام شده زهکشی اراضی هزار هکتار طرح زهکشی قرار گرفت تا کنون

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۲۰۲۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

در انتظار روزهای خوب برای«زهره» اصلی ترین آبریز کشور

به گزارش خبرنگار مهر، کشت و کار کشاورزی در این دو دشت با توجه به کیفیت رودخانه زهره طی سالیان متمادی دارای نقصان فزاینده بوده است.تا آنجا که طبق اعلام وزارت جهاد کشاورزی شاخص بنیادین عملکرد در واحد سطح در اراضی مشروب از رودخانه زهره در این دو منطقه در حدود یک چهارم میانگین کشوری است.

در این شرایط امید می‌رود تا به آبگیری سد چمشیر و بهبود نسبی کیفیت آب رها شده از این سد، بازدهی فعالیت کشاورزی در این دو دشت به تدریج بهبود یابد.

سد چمشیر در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد، روی رودخانه زهره ساخته میشود. این سد یکی از بلندترین سدهای وزنی ایران از نوع بتنی غلتکی با ارتفاع ۱۵۰ متر است. مخزن سد چم شیر ۲.۳ میلیارد مکعب ظرفیت دارد. ظرفیت نیروگاه برقابی این سد ۱۷۶ مگاوات به علاوه نیروگاه جریانی به ظرفیت ۱۱ مگاوات است. هدف از احداث این سد، تنظیم جریان آب و تعدیل کیفیت آب رودخانه و بهبود آب کشاورزی در پایین دست است.

در حالت طبیعی رودخانه زهره برخلاف نام زیبایش، یک رودخانه سیلابی و وحشی است و شدت شوری آب این رودخانه در بازه هایی از زمان به حدی بوده است که عملاً مصارف کشاورزی در این رودخانه غیرممکن میگردید. کیفیت بسیار متفاوت و همچنین سیلابی بودن زهره، سبب شده تا حیات شرق خوزستان به اندازه کافی از این رودخانه بسیار مهم منتفع نباشد. از سوی دیگر، هیچ ابزار مدیریت منابع آبی پیش از سد چمشیر، روی این رودخانه احداث نشده و تمامی آورد آبی آن پس از گذر از شرق خوزستان و استان بوشهر به خلیج فارس میریخت.

با تاکید دوباره بر هدف بهبود شرایط کیفی و کمی آب رودخانه زهره توسط سد چمشیر، سازوکار احداث سد نیز به این منوال است که موقعیت قرارگیری و محور این سد به نحوی تعیین شده است که بتواند آورد آبی سیلابی رودخانه زهره را کنترل کند و کمترین میزان شورابه نیز در مخزن سد قرار گیرد. با تنطیم جریان آب رودخانه زهره در تابستان که آورد رودخانه زهره کاهش می یابد، با رهاسازی آب دبی بیشتری وارد رودخانه شده و شوری آب رودخانه زهره در پایین دست سد را پس از چشمه های شور بعد از سد تعدیل میکند. بنابراین با تنظیم جریان آب، کیفیت آب رودخانه زهره در پایین دست سد تعدیل شده و آب با کیفیت بهتری از لحاظ شوری در اختیار کشاورزان قرار خواهد میگیرد.

تمامی اراضی کشاورزی هندیجان بدلیل شوری بالای رودخانه زهره و کاهش دبی رودخانه خصوص در فصل تابستان امکان کشاورزی ندارند. همانطور که در نمودار تهیه شده توسط مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت جهاد کشاورزی از شهرستان هندیجان می بینید، میزان سطح اراضی تحت کشت بین سالهای ۱۳۸۳ تا ۱۴۰۲ از حدود ۱۵ هزار هکتار تا ۲۹ هزار هکتار متغیر بوده است.

نیمی از مردم هندیجان به شغل دامداری و کشاورزی مشغول هستند و معیشت شان وابسته به رودخانه زهره است. دشت هندیجان یکی از مناطق مهم کشت گندم در استان خوزستان است که بدلیل شوری آب و خاک و عدم برنامه ریزی صحیح آبیاری، از عملکرد و بهره وری مصرف پایینی در کشت گندم برخوردار است.

در سالهای گذشته بدلیل شوری بالای و کاهش شدید دبی رودخانه زهره، کشاورزان با عدم امکان کشت محصول در بسیاری از اراضی مواجه بوده و همین امر باعث کاهش درآمد خانوارها و ناامیدی آنها از کشاورزی شده است. بطور مثال در زمستان سال ۱۳۹۶، کشاورزان هندیجانی با تجمع در برابر فرمانداری هندیجان نسبت به عدم رهاسازی آب از ابتدای سال زراعی برای آبیاری ۲۴ هزار هکتار اراضی کشاورزی خود اعتراض کردند.

براساس اعلام فرماندار این شهرستان، در سال زراعی جاری ۱۴۰۳ سطح اراضی زیر کشت به ۳۵ هزار هکتار رسیده است. مسلماً این میزان سطح زیرکشت گندم در ۲۰ سال گذشته امکان پذیر نبوده است و یکی از عوامل میتواند تنظیم جریان آب رودخانه زهره با سد چمشیر و اطمینان به بخش کشاورزی از تامین آب مورد نیاز در افزایش سطح زیر کشت در این شهرستان باشد. باید یادآور شد که مشکل کشاورزی در هندیجان در حال حاضر تنها تامین آب نیست. کشاورزان به مواردی مانند کمبود تامین سوخت برای کشاورزی، شوری خاک، بالا بودن بهای کود و سموم کشاورزی و همچنین عدم ساخت زیرساخت های مورد نیاز کشاورزی مانند شبکه های آبیاری و زهکشی اشاره دارند.

میانگین برداشت گندم در استان خوزستان حدود چهار تا ۴.۵ تن در هر هکتار است. توجه به آمار سطح تولید محصول در شهرستان هندیجان نشان میدهد که میزان تولید در سطح هکتار در این شهرستان تقریباً یک چهارم میانگین در استان خوزستان بوده است. شرایط جغرافیایی و محل تامین آب کشاورزی که از رودخانه شور زهره است، در اصل امکان تولید بالا و چشمگیر محصولات کشاورزی را در این اراضی بطور طبیعی نمی دهد. با توجه به شوری بالای خاک در این محدوده نمیتوان انتظار داشت که تنها با تنظیم کمی و کیفی جریان رودخانه زهره، شاهد شکوفایی کشاورزی در این دشت باشیم. در واقع باید پذیرفت که رهاسازی آب از سد چمشیر با کیفیت بهتر آب در تابستان با شوری کمتر بخشی از مشکلات کشاورزی را حل می کند.

کد خبر 6093223 فاطمه صفری دهکردی